تیپ ها و دلایل ریزش مو

ریزش موی مردان بنا بر مسائل ژنتیکی با طرح خاصی از جلو و اطراف در ناحیه شقیقه ها شروع می شود که ناشی از حساس بودن فولیکول این موها به هورمون های مردانه است، در حالیکه مو های پس سر و طرفین از این امر مستثنی می باشد.

در خانم ها بنا بر علل خاص مو ها در تمامی نقاط شروع به ریزش می کند و پیرو طرح مردانه نمی باشد. خصوصا بعد از یائسگی که ریزش مو شدت می یابد.

برحسب تقسیم بندی ریزش مو مردان را از نوع 1 تا 7 تقسیم بندی می کنند که نوع 1 طرح موی طبیعی می باشد که در نوع 7 طاسی کامل را نشان می دهد.

 

مطالب واقعی و علمی در مورد ریزش مو

تعداد موهای هرشخص درزمان تولد معلوم شده و به هیچ عنوان ازآن بیشترنمی شود ( واین مطلب بستگی به تغذیه، شیوه زندگی فرد و میزان دریافت ویتامین در رژیم غذیی اش ندارد) ولی قطر تار مو از طفولیت تا بلوغ افزایش می یابد.
در زمان بلوغ خط موی سر ( Hair Line ) بسیار پیین است ولی این خط مو تا سن 20 الی 22 عقب نشینی کرده (بالاتر می رود) و پس از آنکه به حد یک مرد بالغ رسید متوقف شده و از آن به بعد ثابت می ماند. البته اگر فرد دارای زمینه ژنتیکی برای ریزش مو باشد یعنی قرارباشدکه درآینده طاس گردد ،این عقب نشینی متوقف نشده و همچنان ادامه خواهد داشت

دلایل ریزش مو

1) ژن عامل طاسی مردانه:
DNA یک نوع مولکول حیاتی در هسته سلول های جانداران است که صفات وراثتی را از نسلی به نسل دیگر منتقل می کند. هر مولکول DNA از هزاران قطعه کوچک تشکیل شده است که به آنها ژن ( Gene ) می گویند و هر ژن مسئول بروز یک صفت ارثی است. کروموزوم ها همیشه بصورت جفت وجود داشته که از هر جفت کروموزوم یکی از پدر و دیگری از مادر به فرد انتقال داده می شود. انسان دارای 23 جفت کروموزوم ( یعنی درحقیقت 46 عدد کروموزوم ) است. ژنتیک آلوپسی آندروژنتیک ( طاسی با طرح مردانه ) بسیار پیچیده بوده و بیش ازیک ژن در بروز آن دخالت دارند ( یعنی این عارضه چند ژنی یا پلی ژنیک Polygenic است ).

ژن مسبب طاسی با طرح مردانه می تواند از پدر یا مادر به ارث برده شود ولی به دلایل نامعلوم سمت مادری فرد از نظر تأثیرپذیری اندکی اهمیت بیشتری نسبت به سمت پدری دارد. ژن عامل بروز طاسی با طرح مردانه از نوع ژن غالب (Dominant ) بوده ولی برخلاف سایر بیماری های ژنتیکی دارای ژن غالب ( که به محض انتقال ژن به فرد، آن بیماری رخ می دهد ) در طاسی با طرح مردانه صرف وجود ژن برای بروز طاسی کافی نبوده و وجود هورمون های مردانه و عامل زمان نیز در رخداد آن دخیل هستند اگر چه استرس و فاکتورهای نامعلوم دیگر نیز در این میان دخالت جزئی دارند. به بیان ساده تر این امکان هست که مردی دارای پدر و عموهای کاملاً طاس بوده ولی خود وی فقط اندکی طاس باشد زیرا عوامل دیگر را که برای بروزطاسی با طرح مردانه لازم است ( مانند هورمون های مردانه ) ندارد.

هیچکدام از ژنهای مسئول بروز طاسی با طرح مردانه تا بحال شناسیی نشده اند و این به آن معنی است که هیچگونه درمان ژنتیکی ( ازنظرمهندسی ژنتیک ) برای درمان طاسی باطرح مردانه درحال حاضر و در سال های نزدیک در دسترس نخواهد بود.

2) هورمون های مردانه:
هورمون ها مولکول های شیمیایی قدرتمندی هستندکه به مقادیر بسیار اندک توسط غدد بدن ( مانند غده تیروئید، تخمدان ها و غیره ) بداخل جریان خون ترشح شده و بر بافت های دوردست ( وگاهی همه بدن ) اثر می کنند.

هورمون های مردانه را بطورکلی آندروژن ( Androgen ) می نامند و تستوسترون ( Testosterone ) یکی ازآندروژن ها است. آندروژن ها دارای اثرات قوی مردانه سازی ( Masculinizing effects ) بوده و عمدتاً توسط بیضه ها در زمان بلوغ در مردان ترشح می شوند.

بسیاری از تغییراتی که در زمان بلوغ درآقایان رخ می دهد از قبیل کلفت شدن صدا، رشد موهای صورت، بوی خاص بدن و تغییرات عضلانی ناشی از وجود آندروژن ها بوده و همین هورمون ها نیز مسئول بوجودآمدن طاسی با طرح مردانه و نیز بیماری جوش غرور جوانی ( آکنه ) می باشند.

بایستی متذکر شدکه علاوه بر بیضه ها درآقایان، غددآدرنال ( فوق کلیوی ) که در بالای کلیه ها قرار دارند در هر دو جنس مرد و زن آندروژن ها را ترشح و وارد جریان خون می نمایند. در خانم ها تخمدان ها نیز مسئول ترشح یکسری هورمون ها هستندکه بر رشد موها اثر دارند.

ارتباط بین بیضه ها و طاسی باطرح مردانه از قرن ها پیش مشخص بوده است. درجوامع شرقی که پادشاهان دارای حرمسرا بوده اند نگهبانان این مکان ها را اخته می کردند و ملاحظه می شدکه آنها دچار طاسی نمی شوند. در اوایل قرن بیستم بیماران روانی را اخته می کردند و معتقد بودندکه کاهش هورمون های جنسی اثرات بهبود دهنده ای برآنان دارد و در همین راستا روانپزشکان متوجه عدم بروز طاسی در این افراد شدند.

در دوقلوهای مشابه که یکی دارای بیماری روانی بوده و اخته شده و دیگری سالم بود فقط قل سالم دچار طاسی با طرح مردانه شده و بیمار اخته شده سری پر از مو داشت. یکی از روانپزشکان برای تایید نقش تستوسترون در این مسئله به قل اخته شده این هورمون را تزریق نمود و ملاحظه کردکه او بتدریج موهای سرش را از دست داد و با قطع تستوسترون ریزش موها آهسته یا متوقف شد ولی هیچگاه موهای پرپشت قبلی درفرد دوباره بوجود نیامدند یعنی تستوسترون فرآیند طاسی با طرح مردانه را در فردآغاز کرده ولی قطع آن این روند را معکوس ننموده ( یعنی دوباره موها در نمی آیند ) و فقط آنرا کند یا حداکثر متوقف می کند.

درحال حاضرمعتقدندکه هورمون تستوسترون توسط آنزیم 5-آلفا رداکتاز تبدیل به دی هیدروتستوسترون (DHT ) شده واین ماده پس از اتصال به گیرنده های اختصاصی که بر روی فولیکول های مو قرار دارند موجب یکسری فعل و انفعالات در فولیکول مو می گردد. از جمله این تغییرات کاهش مدت زمان آناژن ( مرحله رشد فعال فولیکول مو ) و همچنین افزایش مدت زمان تلوژن ( مرحله استراحت فولیکول مو ) بوده و بدین ترتیب تحت اثرDHT فولیکول های مو در هرسیکل رشد بتدریج کوچکتر و ضعیف تر می شوند.

درآقایان فعالیت آنزیم 5-آلفا رداکتاز در مناطق دارای طاسی با طرح مردانه بیشتراست که مؤید نقش این آنزیم در بروز طاسی با طرح مردانه است. فعالیت این آنزیم در خانم ها نصف آقایان است و در عوض فعالیت آنزیم آروماتاز درآنها بالا است و این مطلب بخصوص در قسمت جلوی سرخانم ها مشاهده می گردد. دانشمندان معتقدندکه آنزیم آروماتاز از تشکیل DHT ممانعت نموده و بدین دلیل است که طرح ریزش مو در خانم ها با آقایان دارای تفاوت هایی است.

3) گذشت زمان:
علاوه بر دو فاکتور قبلی عامل زمان نیز در بروز طاسی با طرح مردانه دخالت دارد بدین ترتیب که ژنتیک مثبت و هورمون هابه مرور و درطول زمان برفولیکول ها اثر کرده و موجب ریزش آنها می گردند. اینکه چه مدت زمانی باید سپری شود تا فرد طاس شود بستگی به غلظت هورمون های مردانه در خون وی و قوی یا ضعیف بودن ژنتیک وی دارد.

مشاهده شده است که پیشرفت طاسی با طرح مردانه سرعت یکنواخت نداشته و دارای ماهیت دوره ای ( Cyclic ) است بدین ترتیب که گاهی سریع و گاهی کندبوده و درمواقعی بطورکلی متوقف می شودو علت این تغییرات ناشناخته است.

4) استرس:
درمواقعی که بدن با استرس های شدید مواجه می شود ( مثل حوادث شدید، بیماری های شدید، سو ء تغذیه طولانی مدت واسترس های روحی ) سرعت ریزش موها تشدید می گردد. اغلب افراد این پدیده را به معنای تشدید طاسی با طرح مردانه دانسته و نگران می شوند در صورتیکه اینطور نیست.

استرس موجب می شودکه عده زیادی ازفولیکول های مو بصورت زودرس وارد مرحله تلوژن ( مرحله استراحت ) شده ولذا قبل از موعد مقرر بریزند. بدین وضعیت ریزش موی تلوژن ( Telogen Effluvium ) می گویند و ماهیتاً با طاسی با طرح مردانه تفاوت دارد زیرا بر خلاف آن در ریزش موی تلوژن همه موهای ریخته شده دوباره در می آیند ( در صورتیکه در طاسی با طرح مردانه این موضوع اتفاق نمی افتد ). نکته جالب توجه این است که موهای خانم ها به اثرات ریزش موی تلوژن در اثر استرس حساس تر از آقایان است و لذا بیشتر دچار این مشکل می گردند. در هر صورت ریزش موی ناشی از استرس قابل بازگشت بوده و نگرانی ندارد.